การพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 โดยการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ

บทที่  3

วิธีดำเนินการวิจัย

ในการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเหตุผลเชิงจริยธรรมนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  4  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติซึ่งผู้วิจัยมีวิธีดำเนินการวิจัยตามขั้นตอน  ดังนี้                  

1. ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง

2. เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย

3.  การเก็บรวบรวมข้อมูล

4.  การวิเคราะห์ข้อมูลและสถิติที่ใช้ในการวิจัย

 

ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง

1. ประชากร             

ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  4  โรงเรียนพระหฤทัยดอนเมือง  แขวงดอนเมือง  เขตดอนเมือง  กรุงเทพฯ ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา  2554  ในกลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม จำนวน  271  คน

2. กลุ่มตัวอย่าง                            

กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้  นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  4  โรงเรียนพระหฤทัยดอนเมือง  เขตดอนเมือง แขวงดอนเมือง  กรุงเทพฯ  ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2554    ได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง  28  คน ที่ได้มาจากการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบแบ่งกลุ่ม  (Group  Sampling) โดยใช้ ห้องเรียนเป็นหน่วยในการสุ่ม

 

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย 

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ประกอบด้วย

1. 1. แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ  จำนวน  6 แผน  แผนละ  2 คาบ รวมเวลา 12 คาบ

1. 2. แบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4  ซึ่งวัดคุณลักษณะด้านความกตัญญูกตเวที  ด้านความซื่อสัตย์สุจริต  ด้านความเสียสละ จำนวนคุณลักษณะละ 10  ข้อ  รวมเป็น  30  ข้อ

ขั้นตอนในการสร้างเครื่องมือ

การสร้างแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติขั้นตอนการสร้างดังนี้

       1. ศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับกระบวนการพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรมมี 5 ขั้นตอนคือ  1. ขั้นเตรียมนำเข้าสู่บทเรียน  2.ขั้นแสดงบทบาทสมมุติ  3.ขั้นทำงานกลุ่มระดมสมอง 4.ขั้นทำงานกลุ่ม  5.ขั้นสรุป

       2. ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน  พุทธศักราช 2551 หนังสือแบบเรียน  คู่มือประกอบการจักกิจกรรมการเรียนรู้ทักษะชีวิตของชั้นประถมศึกษาปีที่  4  รายวิชาทักษะชีวิตตามหลักสูตรกนกลางศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กรมวิชาการกระทรวงศึกษาธิการ

       3. สร้างแผนการจัดกิจกรรมเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม    โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ และครอบคลุมเนื้อหา  เรื่อง  ด้านความกตัญญูกตเวที  ด้านความซื่อสัตย์สุจริต  ด้านความเสียสละ  โดยแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แต่ละแผน  ระบุรายละเอียดเกี่ยวกับหัวข้อเรื่อง  สาระ  ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง  จุดประสงค์การเรียนรู้  สาระสำคัญ  กิจกรรมการเรียนรู้  สื่อการเรียนรู้  การวัดและการประเมิน  และแบบบันทึกการเรียนรู้  โดยให้ครบตามจำนวนที่ใช้จริงในการทดลอง ซึ่งมีจำนวน    6 แผน  ดังนี้

1.  แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความกตัญญูกตเวที               

     (ต่อพ่อ แม่ ปู่  ย่า  ตา  ยาย)              จำนวน 2  คาบ

2. แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง ความกตัญญูกตเวที

     (ต่อพระมหากษัตริย์)                         จำนวน 2  คาบ

3. แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง  ความซื่อสัตย์สุจริต

     (ต่อตนเอง  ต่อหน้าที่  ต่อหมู่คณะ)     จำนวน  2  คาบ

4. แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง  ความซื่อสัตย์สุจริต

     (ทางกาย)                                          จำนวน  2  คาบ

5.  แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง  ความเสียสละ

     (ทางกาย)                                           จำนวน  2  คาบ

6.  แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง  ความเสียสละ

     (ทางวาจา)                                        จำนวน  2 คาบ

สำหรับแบบบันทึกการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรมโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ  ประกอบไปด้วยขั้นต่างๆเพื่อให้นักเรียนใช้สำหรับดำเนินการให้มีเหตุผลเชิงจริยธรรมประกอบด้วยมี  5  ขั้นตอนคือ  1. ขั้นเตรียมนำเข้าสู่บทเรียน   2. ขั้นแสดงบทบาทสมมุติ   3.ขั้นทำงานกลุ่มระดมสมอง  4.ขั้นทำงานกลุ่ม   5. ขั้นสรุป

     4. นำแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นไปให้อาจารย์ที่ปรึกษาตรวจสอบ  แก้ไขปรับปรุง  แล้วนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญ  จำนวน 3 ท่าน (ดูรายนามผู้ทรงคุณวุฒิในภาคผนวก  ก.)  ตรวจพิจารณาความเหมาะสมทางด้านเนื้อหา  ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง  จุดประสงค์การเรียนรู้  การจัดกิจกรรมการเรียนรู้  พบว่า  แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ  ผู้วิจัยสร้างขึ้นมีความเหมาะสมมากที่สุดและความสอดคล้องของส่วนต่างๆ  ของแผนได้ค่าความสอดคล้องทุกข้อเท่ากับ 1.00  เป็นแผนการจัดการเรียนรู้ที่มีส่วนประกอบต่างๆ  สอดคล้องกัน

     5.  นำข้อเสนอแนะที่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำมาปรับปรุง  แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ

     6.  นำแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นไปให้อาจารย์ที่ปรึกษาตรวจสอบอีกครั้งก่อนนำไปใช้ในการศึกษา ค้นคว้ากับกลุ่มตัวอย่าง

การสร้างแบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรม

      ลักษณะของการสร้างแบบทดสอบวัดการพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  เรื่อง  ด้านความกตัญญูกตเวที     ด้านความซื่อสัตย์สุจริต  ด้านความเสียสละ เรื่องละ 10  ข้อ  เป็นแบบเลือกตอบชนิด  4  ตัวเลือก จำนวน  30  ข้อ  ใช้ทดสอบก่อนและหลังการทดลองมีขั้นตอนการสร้างดังนี้

     1.  ศึกษาเหตุผลเชิงจริยธรรมของ  โคลเบิร์ก  และแบบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมตามทฤษฎี  โคลเบิร์ก  เพื่อนำมาเป็นแนวทางในการเขียนเหตุผลเชิงจริยธรรม

     2.  ศึกษาแบบทดสอบการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมจากงานวิจัย   ด้านการศึกษาเหตุผลเชิงจริยธรรมเพื่อนำมาเป็นตัวอย่างในการสร้างแบบทดสอบการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมจากงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

     3.  นำแบบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมให้ประธานและกรรมการที่ปรึกษาสารนิพนธ์ตรวจสอบความถูกต้อง  และมาปรับปรุงแก้ไข

     4.  นำแบบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมให้ผู้เชี่ยวชาญจำนวน  3  ท่าน  ตรวจสอบความถูกต้อง  ความสอดคล้องด้านเนื้อหา  และการใช้ภาษาได้ผลค่า IOC (0.66-1.00)

     5.  นำแบบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมพร้อมคำแนะนำปรึกษาประธานและกรรมการที่ปรึกษาสารนิพนธ์  แล้วนำมาปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้อง  เหมาะสม

     6.  นำแบบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมไปทดสอบกับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  4  จำนวน  28  คน ใช้เวลาทำการทดสอบ  50  นาที  นำแบบทดสอบมาตรวจให้คะแนนตามเกณฑ์การให้คะแนนดังนี้

          ระดับที่  1  ปฏิบัติในสิ่งที่หลบหลีกไม่ให้ตนเองถูกลงโทษ      ให้คะแนน  1  คะแนน

          ระดับที่  2  ปฏิบัติในสิ่งที่ได้รางวัล  ให้คะแนน  2  คะแนน

          ระดับที่  3  ปฏิบัติในสิ่งที่ทำตามผู้อื่นเห็นชอบ ให้คะแนน  3  คะแนน

          ระดับที่  4  ปฏิบัติในสิ่งที่เห็นเป็นกฎเกณฑ์ของสังคมได้     ให้คะแนน  4  คะแนน

             กำหนดการแปลความหมายของคะแนนดังนี้

             คะแนน30-51     หมายถึง  มีเหตุผลเชิงจริยธรรมระดับที่  1

             คะแนน 52-75     หมายถึง  มีเหตุผลเชิงจริยธรรมระดับที่  2

             คะแนน 76-99     หมายถึง  มีเหตุผลเชิงจริยธรรมระดับที่  3

             คะแนน 100-120   หมายถึง  มีเหตุผลเชิงจริยธรรมระดับที่  4

จากการตั้งเกณฑ์การให้คะแนนระดับเหตุผลเชิงจริยธรรมโดยนำคะแนนตั้งแต่ 30 คะแนนลบด้วย  120  คะแนนหารด้วยระดับเหตุผลโดยแบ่งค่าการให้คะแนนเท่ากัน

     7.  วิเคราะห์เนื้อหาและผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง  จุดประสงค์การเรียนรู้  เรื่อง ด้านความกตัญญูกตเวที  ด้านความซื่อสัตย์สุจริต  ด้านความเสียสละ  เพื่อเป็นแนวทางในการสร้างแบบทดสอบให้เหตุผลเชิงจริยธรรม

     8.  สร้างแบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรม เรื่อง  ด้านความกตัญญูกตเวที ด้านความซื่อสัตย์สุจริต  ด้านความเสียสละ

สร้างเกณฑ์การให้คะแนนพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม    โดยมีรายละเอียดดังนี้

     1.  นำแบบทดสอบวัดการให้เหตุผลเชิงจริยธรรม  ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นไปให้อาจารย์ที่ปรึกษาตรวจสอบ  แก้ไข  แล้วนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน  3  ท่าน  ตรวจพิจารณาความเหมาะสมตรงตามเนื้อหา   ความถูกต้องในการใช้ภาษา  และข้อเสนอแนะเกี่ยวกับเกณฑ์การตรวจแบบทดสอบ  เพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงแก้ไข  แบบทดสอบและการตรวจให้คะแนน

     2. นำแบบทดสอบวัดพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม ที่ปรับปรุงแก้ไขตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญไปทดลองใช้กับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5  ปีการศึกษา 2554 ที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง แล้วนำคะแนนจากการทำแบบทดสอบของนักเรียนมาวิเคราะห์หาคุณภาพของแบบทดสอบ  หาค่าความเชื่อมั่นโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูปของข้อสอบมีความเที่ยงตรงใช้ได้ โดยนักเรียนทุกคนผ่านเกณฑ์ค่าตั้งแต่ 80 ขึ้นไป

     3. นำแบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรม ที่มีคุณภาพตามเกณฑ์ที่กำหนดแล้วไปใช้เป็นแบบทดสอบก่อนเรียน และ แบบทดสอบหลังเรียนกับกลุ่มตัวอย่าง

การเก็บรวบรวมข้อมูล

ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงทดลอง ตามแบบแผนการทดลอง แบบหนึ่งกลุ่มสอบก่อน สอบหลัง ซึ่งมีแบบแผนการทดลอง ดังนี้

กลุ่มตัวอย่าง	สอบก่อน	การทดลอง	สอบหลัง
R	T1	X	T2

สัญลักษณ์ที่ใช้ในแบบแผนการวิจัย

T₁ แทน การทดสอบก่อนการทดลอง

T₂ แทน การทดสอบหลังการทดลอง

X แทน การจัดกิจกรรมพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม

R แทน กลุ่มตัวอย่างที่ได้มาจากการสุ่ม

การดำเนินการทดลองและการเก็บรวบรวมข้อมูลของผู้วิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลตามขั้นตอนดังนี้

       1.  ผู้วิจัยนำหนังสือขอความร่วมมือในการทำวิจัยจากมหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา  เพื่อขอความร่วมมือในการทดลองและเก็บรวบรวมข้อมูล  ถึง ผู้อำนวยการโรงเรียนพระหฤทัยดอนเมือง  เขตดอนเมือง  กรุงเทพมหานคร  ซึ่งเป็นกลุ่มตัวอย่าง

     2.  ผู้วิจัยเก็บข้อมูลพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม กับกลุ่มตัวอย่าง ก่อนการทดลอง โดยใช้แบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรม ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น ใช้เวลาในการทดสอบ 1  คาบ

     3.  ผู้วิจัยดำเนินการสอนด้วยตนเองตามแผนการจัดการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม จำนวน 12 ชั่วโมง

     4.  เมื่อผู้วิจัยสอนครบชั่วโมงตามที่กำหนดแล้ว ผู้วิจัยเก็บข้อมูลพัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม กับกลุ่มตัวอย่าง หลังการทดลอง โดยใช้แบบทดสอบวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมชุดเดิม ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น ใช้เวลาในการทดสอบ เท่าเดิม

การวิเคราะห์ข้อมูลและสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล

ผู้วิจัยนำคะแนนที่ได้จากการทดสอบวัดการจัดกิจกรรมการเรียนรู้พัฒนาเหตุผลเชิงจริยธรรม  โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติของกลุ่มตัวอย่างมาวิเคราะห์โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป เพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์โดยมีการวิเคราะห์ข้อมูล  ดังนี้

     1.  วิเคราะห์ข้อมูลหา  ค่าร้อยละ  ค่าเฉลี่ยเลขคณิต  ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ของคะแนนเหตุผลเชิงจริยธรรม ที่ได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้วิธีการสอนแบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติ  และคำนวณค่าความถี่ ของจำนวนนักเรียนตามช่วงคะแนนเหตุผลเชิงจริยธรรม

     2.  เปรียบเทียบเหตุผลเชิงจริยธรรมก่อนการเรียนรู้และหลังการเรียนรู้เหตุผลเชิงจริยธรรมโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมกับการแสดงบทบาทสมมุติโดยการวิเคราะห์ความแตกต่างของค่าเฉลี่ยเลขคณิต โดยการทดสอบค่าทีแบบสองกลุ่มสัมพันธ์กัน ( t – test  for  (dependent  Group  Sampling)