ผศ.วิชัย ปทุมชาติพัฒน์
ความนำ ผู้เขียนได้รับคำถามอยู่เสมอจากผู้รักต้นไม้เกี่ยวกับ “มะเขือต้น” จนเมื่อวันก่อนไปพบมะเขือต้นพรรณไม้ดอกสวยต้นนี้ที่วังตะไคร้ ก็ได้โอกาสบรรยายให้ความรู้แก่นักศึกษาที่พาไปศึกษานอกสถานที่ให้ เป็นความรู้ใหม่สำหรับเยาวชน จึงถือโอกาสนำความรู้เรื่องนี้มาเผยแพร่แก่ผู้สนใจ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Solanum wrightii Benth
ชื่อวงศ์ SOLANACEAE
ชื่อสามัญ Potato tree
ชื่ออื่น มะเขือยักษ์ มะเขือดอก มะเขือประดับ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 4-8 เมตร มีหนามห่างๆ แตกกิ่งก้านเป็นทรงพุ่มกลมสวยงาม กิ่งเปราะฉีกขาดง่าย ใบเดี่ยวขนาดใหญ่ รูปไข่ เรียงสลับ กว้าง 15-20 ซม. ยาวถึง 20-25 ซม. ขอบใบเว้าลึกเป็นพูหลายพู ปลายใบแหลม โคนใบทู่ ไม่สมมาตร ผิวใบมีขนสากทั้งสองด้าน เส้นกลางใบและก้านใบ มีหนามห่าง ดอก สีม่วงแล้วจางเป็นสีขาว ออกเป็นช่อสั้น จากกิ่งใกล้ปลายยอด ยาว 7-10 ซม. ดอกบานเต็มที่กว้าง 5-7 ซม. กลีบรองดอก โคนเชื่อมกัน ปลายเว้าลึกเป็น 5 แฉก กลีบดอก เชื่อมกันคล้ายรูปปากแตร ปลายกลีบเว้าเป็น 5 แฉก ขอบกลีบย่น เกสรผู้ 5 อัน อับเรณูสีเหลือง ยาวประมาณ 1.5 ซม. ผล รูปทรงกลม สีเขียวสด ขนาด 3.5-4.5 ซม. มีกลีบเลี้ยงติดคาที่ขั้วผลกินไม่ได้ ผลสุกสีเขียวคล้ำ เนื้อเหลว มีเมล็ดขนาด 0.1 ซม.จำนวนมากกว่า 100 เมล็ด
การกระจายพันธุ์ เป็นไม้ต่างประเทศมีถิ่นกำเนิด ในประเทศเปรูในทวีปอเมริกาใต้ นำมาปลูกที่สวนพฤกษศาสตร์ฯ จังหวัดเชียงใหม่ เจริญเติบโตได้ดี ออกดอกและติดผลตลอดปี
ประโยชน์
1. ดอกสวยเพราะกลีบดอกมีสีม่วงสดเมื่อแรกบานแล้วเปลี่ยนเป็นสีม่วงอ่อนและขาวในช่อเดียวกัน ออกดอกตลอดปี จึงนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ
2. ใบดกหนาทึบให้ร่มเงาดีมาก เหมาะสำหรับปลูกประดับในสวนสาธารณะ เวลามีดอกดกและดอกบานพร้อมกันทั้งต้นจะสวยงาม
การขยายพันธุ์ เพาะกล้า และ ตอนกิ่ง
การปลูก นำผลสุกมาแยกเอาเมล็ด เพาะกล้าในภาชนะรวม เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 3-5 ใบ ให้ย้ายปลูกในภาชนะเดี่ยว เมื่อต้นกล้าสูงราว 20 ซม. นำไปปลูกลงดิน ในสภาพที่ดอน น้ำท่วมไม่ถึง รดน้ำใส่ปุ๋ยเหมือนพืชทั่วไปจะออกดอกเมื่ออายุประมาณ 8-10 เดือน
อ้างอิง
องค์การสวนพฤกษศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี. 2546. สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 7 . โอ. เอส. พริ้นติ้งเฮาส์. กรุงเทพฯ. 347 หน้า.
