กล้วยนวล : กล้วยแปลกหาดูยาก
กล้วยนวล : กล้วยพื้นเมืองที่ต้องอนุรักษ์
ความนำ
กล้วยนวล ไม่ใช่กล้วยเศรษฐกิจ ชาวบ้านในชนบททางภาคเหนือภาคอีสานจะปลูกไว้กินผลในครัวเรือนหรือแบ่งปันให้เพื่อนบ้านเมือผลแก่ เนื่องจากกล้วยนวลเป็นกล้วยชนิดไม่แตกกอเหมือนกล้วยทั่วไป ตกเครือได้ครั้งเดียวก็จะตายไป ต้องปลูกใหม่ด้วยเมล็ด ทำให้มีการกระจายพันธุ์ช้าและอยู่ในวงจำกัด ถึงแม้ว่ากล้วยนวลจะเป็นกล้วยที่มีเมล็ดขนาดโตที่สุดในบรรดากล้วยด้วยกัน แต่โอกาสที่จะแพร่พันธุ์ด้วยตัวมันเองก็ทำได้ยากเนื่องจากสาเหตุหลายประการ เช่น เยาวชนรุ่นใหม่ไม่นิยมกินเพราะเมล็ดมากกว่าเนื้อและรสชาติหวานปนฝาดไม่ถูกปากเลยไม่สนใจจะกิน เลยไม่เพาะกล้า อีกประการหนึ่งคือ เมื่อผลสุกทั้งเครือแล้วร่วงหล่นลงมาที่พื้นดินโอกาสที่เมล็ดจะงอกเองก็เป็นไปได้ยากเพราะเนื้อหุ้มเมล็ดไว้อย่างเหนียวแน่น กว่าเนื้อจะสลายตัวหมดให้เมล็ดมีอิสระในการงอก เมล็ดก็จะเน่าไปแล้ว สาเหตุเหล่านี้ทำให้คนรู้จักกล้วยนวลในวงแคบ เคยมีข่าวใหญ่หน้า 1 ของหนังสือพิมพ์ยักษ์ใหญ่ของเมืองไทย ลงข่าวใหญ่ว่ามีต้นกล้วยประหลาด คนแห่ไปกราบไหว้ขอหวยต้นกล้วยประหลาดต้นนั้น ที่เป็นต้นขนาดใหญ่ไม่มีหน่อ ใบยาวสีเทาชี้ขึ้นฟ้า เครือใหญ่มากกาบปลีไม่ร่วงแต่ห่อหุ้มหวีกล้วยซ่อนไว้ตลอดชีวิต หารู้ไม่ว่านั่นคือ “กล้วยนวล” ที่เป็นกล้วยพื้นเมืองหาดูยาก ฉะนั้นจึงขอเชิญชวนให้ปลูกกล้วยนวล เพื่อให้ลูกหลานในภายหน้าได้เห็นคุณค่าความหลากหลายทางชีวภาพ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของกล้วยนวล
ชื่อไทย กล้วยนวล
ชื่อสามัญ Elephant banana , Ensets
ชื่ออื่นๆ กล้วยหัวโต กล้วยศาสนา กล้วยโทน กล้วยหัวโต กล้วยญวน
ชื่อวิทยาศาสตร์ Ensete glaucum (Roxb.) Cheesman
ชื่อวงศ์ MUSACEAE
เป็นไม้ล้มลุกลำต้นเดี่ยว ไม่มีไหลไม่แตกกอ ไม่มีหน่อที่โคนต้น กาบใบห่อหุ้มกันกลายเป็นลำต้นเทียม ส่วนลำต้นจริงคือส่วนของเหง้าที่อยู่ใต้ดิน ลำต้นเทียมเป็นสีเทามีนวลขาวเหมือนทาแป้ง ลักษณะเป็นรูปทรงกระบอก มีความสูงของต้นประมาณ 4-5 เมตร มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของโคนต้นประมาณ 40-50 เซนติเมตร โคนต้นกว้างอวบใหญ่ แล้วเรียวเล็กขึ้นไป ต้นกล้วยนวลสามารถพบได้ทั่ว ใบเดี่ยว ลักษณะของใบเป็นรูปรียาวขอบขนาน ปลายใบยาวคล้ายหาง ส่วนโคนใบมีลักษณะเป็นรูปลิ่ม ใบมีขนาดกว้างประมาณ 40-60 เซนติเมตรและยาวประมาณ 1.5-2.2 เมตร แผ่นใบเกลี้ยงเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบมีนวลหนา ก้านใบยาวเป็นสีเขียวนวล และมีร่องเปิดที่เส้นกลางใบ ส่วนก้านใบสั้น
ออกดอกเป็นช่อขนาดใหญ่คล้ายระฆังห้อยดิ่งลง โดยปลีมีใบประดับขนาดใหญ่สีเขียวเรียงสลับ และชิดติดกันตั้งแต่โคนจนถึงปลาย ดอกหรือปลีมีลักษณะเป็นรูปกรวย ยาวประมาณ 2 เมตร มีกาบปลีหรือใบประดับเรียงซ้อนเหลื่อมกัน มีนวลติดทนอยู่ด้านใน ใต้กาบใบจะมีหวีกล้วยที่มีดอกมีประมาณ 10-20 ดอก โดยดอกเพศผู้จะอยู่ช่วงปลาย ส่วนดอกเพศเมียหรือดอกสมบูรณ์เพศจะออกบริเวณช่วงโคน กลีบรวมที่เชื่อมติดกันยาวประมาณ ผลอยู่รวมกันเป็นหวีภายในปลี ผลเดี่ยว ลักษณะของผลเป็นรูปรีสั้น ๆ และมีสันตามยาว3-4สัน ผลมีขนาดกว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 7-9 เซนติเมตร ภายในผลมีเนื้อแทรกอยู่ระหว่างเมล็ด เมล็ดสีดำขนาดใหญ่ ผิวเรียบและแข็งมาก มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.8-1.2 เซนติเมตร เพาะกล้าได้ง่าย
บรรณานุกรม
สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง ( องค์กรมหาชน ) 65 หมู่ 1 ถ.สุเทพ ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 50200
โทร 053-328496-8 แฟกซ์ 053-328494
http://www.halsat.com/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%A5/
https://medthai.com/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%A5/
