ไม้งามสามสหาย

ไม้งามสามสหาย : ตะแบก เสลา อินทนิล

ความนำ 

ตะแบก เสลา และอินทนิล ไม้ต้นดอกสวยทั้ง 3 ชนิดนี้อยู่ในวงศ์เดียวกัน คือวงศ์ตะแบก หรือ

FAMILY  LYTHRACEAE ต่างก็มีคุณสมบัติที่เหมาะสมที่จะนำมาปลูกเป็นไม้ประดับ ตกแต่งในสวนสาธารณะ สถานศึกษา อาคารบ้านเรือน หรือแม้กระทั่งริมถนนในเมือง และกรุงเทพมหานคร คุณสมบัติดังกล่าวได้แก่ ดอกสวย ดอกดก สีสวย ทรงพุ่มมีรูปทรงที่สวยงามไม่ต้องตัดแต่ง ที่สำคัญคือ ระบบรากลึกไม่ไชชอนผิวดินหรือฟุตบาท

ผู้พบเห็นไม้ต้นดอกสวย 3 ชนิดนี้มักจะสับสนกับความคล้ายคลึงกัน ไม่ว่าจะเป็น ใบ ดอก ผล หรือแม้กระทั่งลำต้นและทรงพุ่ม จึงขอนำเนื้อหาและภาพประกอบมาให้เห็นความแตกต่างที่เห็นได้ชัดเจน สามารถนำไปบอกกล่าวหรือเป็นบทเรียนได้ ดังนี้

ตะแบก

ชื่อวิทยาศาสตร์  Lagerstroemia calyculata Kurz

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงได้ถึง 25 เมตร ทรงพุ่มกลม เปลือกลำต้นสีครีมหรือเทาอมเหลือง มีรอยหลุมตื้นๆมีสะเก็ดแผ่นบางหลุดเป็นแผ่นได้ดูคล้ายกับเปลือกต้นยูคาลิปตัส ใบเดี่ยวออกตรงข้าม ใบเป็นรูปไข่หรือรูปขอบขนานแกมรูปหอก โคนใบทู่หรือกลม ใบด้านหรือสากคาย กว้าง 4-6 ซม. ยาว 8-12ซม.

ดอกเป็นช่อแขนงขนาดใหญ่ ตามปลายกิ่ง มีขนสากๆทั้งช่อ ดอกขนาดเล็ก บานเต็มที่จะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-3 ซม. กลีบดอก 6 กลีบ สีชมพูหรือสีม่วงอมชมพู  ออกดอกมากในช่วงฤดูฝน ส่วนฤดูอื่นอาจมีบางต้นออกดอกได้แต่ไม่มาก ผลเป็นผลแห้งที่มีขนาดเล็ก ขนาด 1 ซม. เมื่อแก่แล้วจะแห้งแตกออกเป็นแฉก มีเมล็ดแบนจำนวนมาก เพาะกล้าได้ง่าย

---

เสลา

ชื่อวิทยาศาสตร์ Lagerstroemia loudoni Teijsm. & Binn.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้ต้นขนาดกลาง ผลัดใบเมื่อออกดอก สูงได้ถึง 20  เมตร ทรงพุ่มเรือนยอดสูงชะลูดทรงกระบอก ใบทึบหนาแน่นกิ่งโน้มลงรอบทรงพุ่ม เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้มเกือบดำ มีรอยแตกเป็นทางยาวตลอดลำต้น ใบเดี่ยว ปลายเรียวแหลมเป็นติ่ง โคนมน ออกตรงข้าม รูปขอบขนาน กว้าง 5-10 ซม. ยาว 15-20 เซนติเมตร เนื้อใบหนาปานกลาง เส้นใบมีขนนุ่มทั้งสองด้าน ใบอ่อนสีน้ำตาล สามารถขูดเอาขุยหน้าใบออกได้ ดอกสีม่วง ม่วงอมชมพู หรือม่วงกับขาว ปนกันในช่อเดียว ออกช่อดอกทุกซอกใบตามยาวของกิ่ง กลีบดอก 6กลีบ ปลายกลีบหยักพลิ้ว เมื่อบานเต็มที่เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-6 ซม. ออกดอกมากในช่วงปลายฤดูหนาวถึงต้นฤดูร้อน  ส่วนฤดูอื่นอาจมีบางต้นออกดอกได้แต่ไม่มาก ผลรูปไข่หรือรี ผิวแข็ง ขนาด 1.5 ซม. ผลแห้งแตกเป็นพู มีเมล็ดจำนวนมาก เพาะกล้าได้ง่าย

---

อินทนิล

ชื่อวิทยาศาสตร์ Lagerstroemia speciose

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นต้นไม้ขนาดกลาง สูงได้ถึง 15  เมตร ทรงพุ่มกลมเรือนยอดแหลม ใบทึบหนาแน่น เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้มเกือบดำ เปลือกลำต้นแตกเป็นเกล็ดเล็ก ใบเดี่ยวขนาดใหญ่ ออกตรงข้าม หรือเยื้องกันเล็กน้อย ใบรูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปหอก กว้าง 5 – 10 ซม. ยาว 11 -26 ซ.ม. เนื้อใบค่อนข้างหนา เกลี้ยง เป็นมันทั้งสองด้าน โคนใบมน ปลายใบเรียวและเป็นติ่งแหลม ขอบใบเรียบ เกลี้ยงไม่มีขน ดอกขนาดใหญ่ออกเป็นช่อแขนง รวมกันเป็นใหญ่ตามปลายกิ่งหรือตามง่ามใบใกล้ ๆ ปลายกิ่ง บานไม่พร้อมกันทั้งช่อ กลีบดอกสีม่วงสด ม่วงอมชมพูหรือชมพูล้วน ตรงส่วนบนสุดของช่อจะมีดอกตูมหลายขนาดรอบาน กลีบดอก 6 กลีบ เมื่อบานเต็มที่เส้นผ่านศูนย์กลาง 6-8 ซ.ม. ออกดอกมากในช่วงฤดูร้อน  ส่วนฤดูอื่นอาจมีบางต้นออกดอกได้แต่ไม่มาก ผลโตรูปไข่หรือรี ผิวแข็ง ขนาด 2.5-3 ซม. ผลแห้งแตกเป็นพู มีเมล็ดจำนวนมาก เพาะกล้าได้ง่าย

---

ตารางเปรียบเทียบตะแบก เสลา อินทนิล

ชื่อ / ข้อสังเกต	ตะแบก	เสลา	อินทนิล
ทรงพุ่ม	กลม	สูงชะลูด	กลมยอดแหลม
เปลือกลำต้น	แตกเป็นแผ่นใหญ่	แตกเป็นทางยาวตลอดลำต้น	แตกเป็นเกล็ดเล็ก
ใบ	สากกระด้าง	มีขุยลอกได้ที่ใบอ่อน	ขนาดใหญ่ หนา เป็นมัน
ดอก	เล็ก	กลาง	ใหญ่
สีดอก	ชมพู	ขาว ชมพู ม่วงในช่อเดียวกัน	ชมพูหรือม่วงในแต่ละต้น
ช่วงที่ออกดอก	ในช่วงฤดูฝน	ปลายฤดูหนาวถึงต้นฤดูร้อน	ในช่วงฤดูร้อน
ผล	เล็ก	กลาง	ใหญ่