ผศ.วิชัย ปทุมชาติพัฒน์
ความนำ ผู้เขียนได้รับคำถามอยู่เสมอทั้งในสถานที่ต่างๆและทั้งการสื่อสารเข้ามาถามเกี่ยวกับไม้พุ่มดอกสวยต้นนี้ “บัวสวรรค์” หรือ “กัตตาเวีย” เป็นไม้ดอกที่มีถิ่นกำเนิดมาจากตะวันออกกลาง แอฟริกาตะวันออก โคลัมเบีย และปานามา ซึ่งเป็นประเทศในเขตร้อนชื้น ดังนั้นการนำบัวสวรรค์มาปลูกในเมืองไทยจึงสามารถเจริญเติบโตได้ดี ออกดอกดกและสวยงามน่าประทับใจผู้ปลูกเป็นอย่างยิ่ง อีกทั้งมีกลิ่นหอมชวนดม ทรงพุ่มสวยงามตามธรรมชาติ มีความสูงพอเหมาะที่จะปลูกเป็นไม้ประดับ สำหรับผลสวยๆรูปร่างคล้ายฝักบัวนั้นก็มีเมล็ดขนาดใหญ่หลายเมล็ด สามารถแกะออกมาจากผลที่แก่จัดนำมาเพาะกล้าไปปลูกเพิ่มเติม หรือแจกจ่ายให้เพื่อนฝูง รวมทั้งอาจตอนกิ่งขายได้
บัวสวรรค์
ชื่อวิทยาศาสตร์ Gustavia gracillima Miers
ชื่อวงศ์ LECYTHIDACEAE
ชื่อสามัญ Gustavia, Gutzlaffia
ชื่ออื่น บัวฝรั่ง
ฤดูการออกดอก ออกดอกช่ในฤดูฝน
ถิ่นกำเนิด ตะวันออกกลาง แอฟริกาตะวันออก โคลัมเบีย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้พุ่ม หรือหรือไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 2-5 เมตร ไม่ผลัดใบ เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้ม ลำต้นตรง แตกกิ่งก้านในระดับต่ำ ทรงพุ่มแน่น มักออกดอกในทรงพุ่ม จะมีปุ่มปมหลายขนาดปรากฏอยู่ทั่วไปรอบลำต้น ผิวลำต้นหยาบขรุขระ ใบเดี่ยวรูปหอก เวียนเรียงสลับเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง ขอบใบเป็นคลื่น มีจักฟันเลื่อยตื้นๆบ้างช่วงปลายใบ โคนใบสอบ ปลายใบแหลมยาวคล้ายหาง ผิวใบมันวาวสีเขียว ขนาดใบกว้าง 5-8 ซม. ยาว 13-25 ซม. ดอกเดี่ยว ออกเป็นช่อ ตามซอกใบใกล้ยอด หรือตามกิ่งแก่ในทรงพุ่ม ช่อละ 5-10 ดอก กลีบดอกหนา 8-9 กลีบ ซ้อนเหลื่อมกัน สีชมพูอ่อน ลักษณะค่อนข้างกลม ขอบกลีบเป็นคลื่นหยัก งอ ปลายกลีบจะมีสีชมพูเข้มกว่าโคนกลีบ เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 7-10 ซม. เกสรเพศผู้สีเหลืองก้านสีชมพูจำนวนมากอยู่ตรงกลาง งุ้มเข้าหากันเป็นวงกลม คล้ายดอกบัวหลวง แต่ดอกมักออกซ่อนอยู่ภายในทรงพุ่ม ถ้าไม่สังเกตก็จะไม่พบดอกที่กำลังบาน เมื่อกลีบดอกและเกสรร่วงก็จะติดผลอ่อนสีเขียว ผลจะมีลักษณะคล้ายฝักบัวหลวงหรือรูประฆังคว่ำขนาด 3-4.5 ซม. เมื่อแก่สีน้ำตาลอมเขียว ผิวขรุขระ ภายในผลมีเนื้อสีเหลืองและมีเมล็ดสีดำขนาดใหญ่ 2-3 เมล็ด เมล็ดกลมแต่เบี้ยว ขนาด 0.8-1.5 ซม. ที่ขั้วเมล็ดมีเนื้อสีเหลืองติดอยู่
การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ด ปักชำ และตอนกิ่ง ต้นจากการเพาะเมล็ดจะใช้เวลาในการออกดอก ราว 5 ปี การปักชำหรือตอนกิ่งจะออกดอกเร็วกว่ามาก
การดูแลรักษา เป็นพันธุ์ไม้ที่ดูแลง่าย ทนต่อสภาพแวดล้อม ชอบแสงแดดจัดและน้ำปานกลางถึงมาก หากแสงแดดรำไรจะออกดอกน้อย สีดอกซีด หมั่นรดน้ำพรวนดินในระยะแรกปลูก ให้ปุ๋ยเม็ดสูตรเสมอทุกต้นฤดูฝนก่อนการออกดอก และใส่ปุ๋ยอีกครั้งตอนปลายฤดูฝน
ข้อดีการปลูกของบัวสวรรค์ ดอกสวย มีกลิ่นหอม ใบร่วงน้อยมาก เหมาะที่จะปลูกพลางแสงที่จะเข้าตัวบ้าน
ทั้งทางทิศตะวันออกและตะวันตก
อ้างอิง
1. http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/index.php/linkoldfragrant-2/291-gustavia
2. http://maidokmaipradab.blogspot.com/2012/01/buaswan.html
3. https://th.wikipedia.org/wiki
