พวงทอง : ไม้สวยชื่อดีมีสามอย่าง
ความนำ
“พวงทอง” พรรณไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลสำหรับความเชื่อของคนไทย เมื่อจะปลูกต้นไม้ประดับสวนในบ้านก็มองหาต้นไม้ที่มีชื่อไพเราะและเป็นมงคล “พวงทอง”เป็นชื่อดั้งเดิม ไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อจากผู้ค้าต้นไม้เพื่อให้ขายได้แต่อย่างใด ปัญหาที่ผู้รักต้นไม้มักจะพบคือผู้ค้าต้นไม้จะถามว่า “จะรับพวงพวงแบบไหน” ก็จะตอบไม่ถูก เพราะพวงทองมี 3 ชนิด คือ พวงทองต้น พวงทองเครือ และ พวงทองปีกผีเสื้อ ทั้ง3ชนิดนี้ มีชื่อวิทยาศาสตร์ไม่เหมือนกัน แต่อยู่ในวงศ์เดียวกัน คือวงศ์ MALPIGHIACEAE พวงทองแต่ละชนิดก็มีความสวยงามและมีลักษณะเด่นแตกต่างกัน จึงขอเสนอรายละเอียดของแต่ละชนิดพร้อมภาพประกอบที่เห็นความแตกต่างอย่างชัดเจน จนสามารถแยกชนิดได้ด้วยตนเอง
พวงทองต้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ Thryallis glauca;
ชื่อสามัญ Galphimia , Gold Shower
ชื่ออื่นๆ พวงทอง ดอกน้ำผึ้ง
ชื่อวงศ์ MALPIGHIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง 1-1.5 เมตร แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มกลม กิ่งก้านบอบบาง ใบยาวรีแหลม ยาวประมาณ 3 ซม. ดอกออกเป็นช่อแบบช่อกระจะที่ปลายยอด ช่อยาว 10-12 ซม. กลีบดอก 5 กลีบสีเหลืองสด เกสรผู้ 10 อัน อยู่เป็นกระจุกกลางดอก ขนาดดอกบานเต็มที่ 1.0 ซม. จะบานไล่ขึ้นไปจากโคนช่อ ออกดอกตลอดปี ผลค่อนข้างกลม มี 3 พู เมื่อแก่แตกได้ แต่ไม่ค่อยติดผล ชอบแดดจัด ต้องการน้ำปานกลาง ปลูกได้ดีในดินร่วนซุย
การขยายพันธุ์ การเพาะเมล็ด ปักชำกิ่งและ ตอนกิ่ง
การใช้ประโยชน์ นิยมปลูกเป็นแปลง ตัดเป็นพุ่มเพื่อบังกำแพง ปลูกเป็นแนวรั้ว ในการแต่งสวนหย่อม สวนสาธารณะ
พวงทองเครือ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Tristellateia australasiae A. Rich
ชื่อสามัญ Siam Vine
ชื่ออื่นๆ พวงทองเถา
วงศ์ MALPIGHIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เป็นพันธุ์ไม้เลื้อย อายุหลายปี มีลำต้นเป็นเถาขนาดเล็ก สามารถเลื้อยเกาะพันสิ่งอื่น ๆ หรือต้นไม้อื่นที่อยู่ใกล้เคียงได้ยาวประมาณ 3 เมตร ลักษณะของเถาจะเป็นสีน้ำตาล ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน แผ่นใบเรียบเกลี้ยง หนาและแข็ง รูปใบมน เกือบเป็นรูปขอบขนาน ปลายใบมน และขนานไปตามลำต้น ใบกว้าง 4- 5ซม. ยาว 4-6 ซม. ดอกออกเป็นช่อกระจะ ห้อยลง ช่อยาวประมาณ 12 ซม. ช่อละ 5-10 ดอก ดอกเล็ก มี 5 กลีบ กลีบดอกสีเหลือง โคนสอบแคบ ก้านสั้น ขอบกลีบหยักเป็นริ้วตื้น เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 2-3 ซม. ออกดอกตลอดปี มีกลิ่นหอมเล็กน้อย บางต้นก็ติดผล เป็นผลแห้งสีน้ำตาลเมื่อแก่ มีปีกแบนตามยาว 1 ปีก เมล็ดมักลีบ หมายเหตุ ถ้ากล่าวถึง “พวงทอง” แบบสั้นๆ ก็เป็นที่รู้กันว่าหมายถึงพวงทองเครือต้นนี้
การขยายพันธุ์ ปักชำกิ่ง และการตอนกิ่ง
การใช้ประโยชน์ ปลูกเป็นไม้ประดับขึ้นซุ้มหรือทำค้างเป็นเอกเทศไม่ปะปนกับพรรณไม้อื่น
พวงทองปีกผีเสื้อ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Mascagnia macroptera (Moc. & Sessé ex DC.) Nied
ชื่อสามัญ Yellow Butterfly Bush / Yellow Orchid Vine
ชื่ออื่นๆ ทองนพคุณ
ชื่อวงศ์ MALPIGHIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้เลื้อยขนาดกลาง อายุหลายปี ยอดเลื้อยพาดไปได้ไกลประมาณ 2-5 เมตร ใบเดี่ยว รูปใบหอกแกมรูปรี ขนาด 2-3.5 x 5-8 ซม. ปลายและโคนแหลม ขอบเรียบ แผ่นใบสีเขียวเข้ม ผิวใบเกลี้ยงดอกออกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบใกล้ปลายยอด ช่อละ 5-15 ดอก ดอกทรงกลม กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อน 5 กลีบ บางกลีบมีต่อมขนาดใหญ่ 1-2 ต่อม กลีบดอกสีเหลืองสด 5 กลีบ มีก้านกลีบ ขอบกลีบหยักเป็นริ้วตื้น เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 2-3 ซม.ออกดอกตลอดปี ผลสดสีเขียว เมื่อแก่จะแห้งเป็นสีน้ำตาล ไม่แตก มีปีกตามยาว 3 ปีก ปีกด้านข้างทั้งสองมีขนาดใหญ่กว่าปีกกลาง กว้าง 1ซม. ผลสดสีเขียวอ่อน เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเข้ม ไม่แตก มักไม่ติดเมล็ด
การขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง และการตอน
การใช้ประโยชน์ ปลูกเป็นซุ้มไม้เลื้อย มีดอกสีเหลืองสดและผลเหมือนผีเสื้อกางปีก สวยงามแปลกตา
