กุหลาบ…ที่ไม่ใช่กุหลาบ
ผศ.วิชัย ปทุมชาติพัฒน์
ความนำ กุหลาบพุกาม กับ กุหลาบเมาะลำเลิง เป็นพรรณไม้วงศ์กระบองเพชรที่มีดอกสวยงาม เมื่อบานเต็มที่แล้วดูคล้ายกับดอกกุหลาบ เลยถูกตั้งชื่อให้มีคำว่า“กุหลาบ”นำหน้าชื่อ คำต่อท้ายก็บอกแหล่งที่มาว่าจากประเทศเพื่อนบ้าน แต่ไม่มีคำอธิบายเหตุผลของชื่อ คนที่นำมาปลูกประดับมักสับสนเรื่องชื่อของดอกไม้2ชนิดนี้ บทความทางวิชาการนี้จะช่วยให้ความกระจ่าง ทำให้สามารถจดจำได้ง่ายจากภาพประกอบที่นำมาประกอบอย่างครบถ้วน
กุหลาบพุกาม
ชื่อวิทยาศาสตร์ Pereskia bleo (Kunth) DC.
ชื่อวงศ์ CACTACEAE
ชื่อสามัญ Wax Rose
ชื่ออื่น กุหลาบเทียม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 5 เมตร โคนต้นมีเนื้อไม้ กิ่งก้านอวบน้ำ และมีหนามแข็งขนาดยาวสีน้ำตาลแดง ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ กระจุกละกว่า10หนาม ใบเดี่ยวออกสลับ รูปรี ขอบขนานหรือรูปไข่กลับ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบแคบ กว้าง 3-6 ซม. ยาว 7-18 ซม. ขอบใบเป็นคลื่น ก้านใบยาว ดอกสีส้มแดง ออกเดี่ยวหรือเป็นกลุ่มๆละ 3-5 ดอก เป็นช่อสั้นที่ปลายยอด บานวันเดียว ดอกทยอยบาน ปลายก้านเชื่อมติดกันกับฐานรองดอกมีใบประดับขนาดเล็ก 2-5 กลีบ กลีบดอกรูปไข่กลับ 10-15 กลีบ เรียงซ้อนกันหลายชั้น ปลายกลีบเว้าตื้นหรือมีติ่งแหลม กลีบชั้นนอกใหญ่กว่าชั้นใน เกสรเพศผู้สีขาวจำนวนมาก ติดผลมาก ผลรูปกรวยแหลมคล้ายฝักบัวกว้าง4-5ซม.เมื่อแก่สีเหลือง เมล็ดสีดำขนาด4-5มม.จำนวน5-8เมล็ดต่อผล
ขยายพันธุ์ ด้วยการปักชำกิ่ง
กุหลาบเมาะลำเลิง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Pereskia grandiflora Haw.
ชื่อวงศ์ CACTACEAE
ชื่อสามัญ Bastard Rose, Rose Cactus
ชื่ออื่น กุหลาบเทียม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้พุ่ม คล้ายไม้พุ่มรอเลื้อย สูง 1-4 เมตร โคนต้นมีเนื้อไม้ กิ่งก้านอวบน้ำ สีเขียวแกมม่วง และมีหนามแหลมคมสีน้ำตาลดำ ออกเป็นคู่ตามซอกใบ ใบเดี่ยว หนาเป็นมัน ออกสลับ รูปรี รูปไข่ แกมขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ดอกสีชมพูอมม่วง ออกเป็นกระจุกจำนวน 5-10 ดอกที่ปลายกิ่ง บานวันเดียว จะทยอยบานวัน1-2 ดอก ฐานดอกคล้ายถ้วย มีใบประดับรูปไข่ กลีบดอก 6-8 กลีบ รูปไข่กลับเรียงซ้อนสลับ กลีบเลี้ยงคล้ายกลีบดอก มี 3 กลีบ รูปไข่ เกสรเพศผู้สีเหลืองจำนวนมาก ปลายเกสรเพศเมียสีขาว ออกดอกตลอดปี ผลคล้ายฝักบัว แต่มักไม่ติดฝัก เมื่อแก่เป็นสีหลืองอ่อน เมล็ดสีดำขนาด 2-4 มม. 4-6เมล็ดต่อผล
ขยายพันธุ์ : โดยการปักชำกิ่ง
